Chế độ dinh dưỡng trong phòng và điều trị Tăng huyết áp (THA) giúp duy trì được huyết áp (HA) mục tiêu, ổn định HA, làm giảm tối đa nguy cơ tim mạch: nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não.
- Nguyên tắc dinh dưỡng
- Cung cấp đủ năng lượng, vitamin, khoáng chất, ít natri, giàu kali, giàu chất xơ, giảm chất béo bão hòa, chất béo trans và tổng lượng chất béo.
- Theo hội tim mạch Hoa Kỳ (ADA-2009) và (ACC-2017) khi cân nặng giảm 10 kg thì HA tâm thu giảm 5-20 mmHg. Nếu người thừa cân (BMI >25) và béo phì (BMI>30) thì nên giảm cân.
- Nên
- Sử dụng nguồn béo từ cá, dầu cá, dầu ngô, đậu tương, lạc, vừng. Dầu đậu nành, dầu hạt cải là nguồn cung cấp nhiều ALA (alpha linolenic acid) rất tốt cho sức khỏe tim mạch. Dầu hướng dương, dầu mè là nguồn cung cấp phytosterol tốt cho bệnh nhân THA. Dùng sữa và các sản phẩm từ sữa tách béo hoặc không béo.
- Nguồn đạm động vật từ cá (2-3 lần/ tuần), thịt nạc, gia cầm (bỏ da). Đạm thực vật như đậu đỗ, đậu nành, các loại hạt.
- Kali có tác dụng giúp làm giảm và hạn chế THA.
- Nhiều nhất là nhóm rau quả (khoai tây, su hào, bí đao, đậu đỏ): nên ăn rau 300g/ ngày; trái cây 300-400g/ ngày.
- Sữa, tiếp đến là thịt, trứng, sản phẩm ngũ cốc và các loại rau khác.
- Bổ sung thêm calci, vitamin D, magiê.
- Khuyến khích chế độ ăn DASH (Dietary Approaches to stop Hypertension)
- Ăn nhiều ngũ cốc nguyên hạt, ăn nhiều rau, quả chín và các sản phẩm sữa ít béo, các loại thịt gia cầm, thịt cá và các loại đậu đỏ, các loại hạt. Khuyến khích ăn các loại hạt vài lần/tuần.
- Không nên
- Sử dụng nhiều chất béo bão hòa, chất béo trans (bánh cracker, cookies, bánh ngọt, bánh gato, bánh nướng và các thực phẩm nướng khác; Đồ ăn nhanh; Đồ ăn chiên rán, nhiều dầu; Shortening và margarine: bơ thực vật).
- Hạn chế những thực phẩm có nhiều natri, như:
- Thịt hộp, cá hộp, thịt hun khói, xúc xích, mỳ ăn liền, thức ăn phụ (snacks), phồng tôm, các loại nước chấm, sốt, các loại cá khô.
- Các nguồn natri khác: mì chính, một số loại thuốc có nhiều natri.
- Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), lượng Natri tiêu thụ hàng ngày <2000 mg (5g muối/ngày) giúp giảm HA và phòng ngừa các bệnh lý tim mạch.
- Kiểm soát lượng cồn tiêu thụ: Nam: 20-30 g cồn/ ngày; Nữ 10-20g cồn /ngày. Tương đương:
- 02 lon bia 330ml (4%);
- 02 ly rượu vang 100ml (13%);
- 02 ly rượu mạnh Whiskey 30ml (40%);
- Hạn chế thuốc lá.
- Luyện tập thể lực
- Hội tim mạch Hoa Kỳ ACC (2017) khuyến nghị bệnh nhân THA nên hoạt động thể lực ít nhất 30p/ngày giúp làm giảm HA tâm thu từ 4-8 mmHg.
- Một số ví dụ về bài tập thể lực cho bệnh nhân THA:
- Hoạt động hàng ngày: Rửa xe ô tô, xe máy khoảng 45-60 phút, Lau dọn cửa sổ, sàn nhà 45-60 phút, Làm vườn 30-45 phút…
- Hoạt động thể thao: Chơi bóng rổ, bóng chuyền 45-60 phút; Đi bộ, đạp xe, tập aerobic khoảng 30 phút; Chạy bộ khoảng 15 phút.
Nguồn: Bệnh viện Bình Định.
