1. Đại cương
U phì đại lành tính tuyến tiền liệt là sự phát triển lành tính của tuyến tiền liệt, gây ra những biến loạn cơ năng và thực thể ở vùng cổ bàng quang, đặc biệt là làm cản trở dòng tiểu đi ra từ bàng quang.
• Tần số xuất hiện u phì đại TLT tăng lên theo tuổi, nhưng không có sự liên quan tới chế độ ăn, chủng tộc và thành phần xã hội. Trên thế giới ước tính có khoảng 30 triệu người mắc chứng bệnh phì đại tuyến tiền liệt.
• Thường xuất hiện ở đàn ông > 45 tuổi.
• Theo Berry ở độ tuổi 40-50, 20% mắc u phì đại TLT 51-60, 50%
• Ở độ tuổi 70, >70% đàn ông mắc u phì đại TLT.
• Ở độ tuổi 80,khoảng 75%.
Hình 1. Minh họa tuyến tiền liệt phì đại chèn ép niệu đạo
Hình 2. Minh họa tuyến tiền liệt phì đại chèn ép niệu đạo
2. Triệu chứng của u xơ tiền liệt tuyến?
Đó là biểu hiện sớm hay muộn của loại hội chứng đường tiết niệu thấp do vị trí khối u, viêm nhiễm hay rối loạn thần kinh cổ bàng quang. Khái niệm “Hội chứng đường tiết niệu thấp” được đưa ra từ năm 1994 và tái khẳng định vào năm 2002.
Các triệu chứng do kích thích :
• Đái nhiều lần nhất là về ban đêm gây mất ngủ.
• Đái vội: đột nhiên Bn có cảm giác buồn đái dữ dội, có cảm giác nước tiểu són ra ngoài không kiểm soát được.
Các triệu chứng do chèn ép : (H/c, tắc nghẽn) bệnh nhân đái khó, phải rặn, tia nước tiểu yếu, đái xong không có cảm giác thoải mái.
Có khi bệnh nhân biểu hiện các triệu chứng :
- Đái buốt thường kết hợp với viêm đường tiết niệu.
• Bí đái hoàn toàn. 25% bn u phì đại TLT đến khám vì bí đái cấp tính.
• Nhiễm khuẩn tiết niệu (viêm bàng quang, TLT mào tinh hoàn).
3. Nếu không chữa trị sẽ dẫn đến hậu quả gì?
Bệnh nhân hầu hết sẽ bị rối loạn giấc ngủ, ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống vì phải đi tiểu nhiều lần. Thành bàng quang sẽ trở nên dày hơn và yếu dần, co bóp ngay cả khi chỉ có một lượng nhỏ nước tiểu, mất khả năng giải thoát hết nước tiểu, nước tiểu ứ đọng trong thành bàng quang. Việc này dẫn đến sỏi bàng quang, tắc nghẽn cổ bàng quang và tạo ra các túi thừa bàng quang. Nếu không chữa trị sẽ dẫn đến thận ứ nước, thậm chí suy thận mạn, nhiễm khuẩn tiết niệu tát phát nhiều lần, viêm tuyến tiền liệt, viêm mào tinh hoàn ảnh hưởng lớn đến sức khỏe.
4. Làm thế nào để chẩn đoán u phì đại tuyến tiền liệt?
Bác sĩ sẽ đánh giá mức độ rối loại đi tiểu của bệnh nhân và thăm khám trực tràng đánh giá số lượng và hình thái nhân xơ, nhân đơn độc hay nhiều nhân, phì đại một bên hay cả hai bên.
Siêu âm cũng là một phương pháp rất đơn giản có thể cho biết chính xác vị trí, kích thước cũng như khối lượng u và mức độ chèn ép lên niệu đạo.
Ngoài ra bệnh nhân còn phải làm tổng phân tích nước tiểu, xét nghiệm máu …
5. Chữa trị u phì đại tuyến tiền liệt như thế nào?
Tùy theo mức độ phì đại của tuyến tiền liệt mà bác sĩ sẽ đưa ra các chỉ định điều trị khác nhau.
Nếu như thể tích của tuyến tiền liệt lớn hơn 25ml nhưng các triệu chứng đường tiểu dưới mới chỉ ở mức độ nhẹ thì bệnh nhân sẽ được theo dõi từ 3-6 tháng để đánh giá lại, nếu các triệu chứng tăng sẽ được điều trị nội khoa bằng thuốc.
Đa số các bệnh nhân đều đáp ứng tốt với điều trị nội khoa, nhóm thuốc chính là thuốc làm giãn cơ vòng bàng quang để dễ đi tiểu và thuốc làm giảm kích thước của tuyến tiền liệt.
Trường hợp bệnh nhân có triệu chứng ảnh hưởng chất lượng sống , qua thăm khám, dựa trên thang điểm IPSS, bí tiểu cấp nhiều lần, nhiễm khuẩn tiết niệu tái diễn nhiều lần kèm sỏi bàng quang, túi thừa, thận ứ nước, suy thận mạn (sau khi đã loại trừ các nguyên nhân gâybệnh khác), điều trị nội khoa không đáp ứng thì sẽ được chỉ định phẫu thuật ..
Trước đây hầu hết đều dùng kỹ thuật mổ hở , gần đây hơn là mổ nội soi qua ngả niệu đạo. Ngoài ra điều trị bằng nguồn năng lượng laser cũng là một phương pháp an toàn mà bệnh nhân có thể lựa chọn.
6. Cần lưu ý gì sau khi phẫu thuật?
Phẫu thuật u phì đại lành tính tuyến tiền liệt là một phương pháp đem lại hiệu quả cao, tuy nhiên người bệnh cần có một chế độ chăm sóc phù hợp để phục hồi nhanh nhất.
- Giữ gìn vệ sinh để tránh nhiễm trùng xảy ra, chăm sóc người bệnh theo đúng chỉ dẫn của các bác sĩ
- Xây dựng chế độ ăn uống dinh dưỡng đầy đủ và khoa học: nhiều rau xanh, trái cây tươi, hẹn chế đồ cay nóng nhiều chất béo và nội tạng động vật, hạn chế đồ uống chứa nhiều chất kích thích
- Không uống rượu, không đi xa bằng xe đạp xe máy
- Không nên quan hệ tình dục, hoạt động nặng trong vòng 3 tháng
- Sau 3 tháng tái khám nếu không có vấn đề gì có thể trở lại mọi sinh hoạt bình thường
Nói chung, nam giới tuổi trung niên (sau 50 tuổi) nên kiểm tra tiền liệt tuyến hàng năm. Tại Bệnh viện Bình Định, nam giới tuổi trung niên khi kiểm tra sức khỏe định kỳ, sẽ được bác sĩ Ngoại thăm khám, siêu âm và xét nghiệm máu để phát hiện sớm u phì đại lành tính tuyến tiền liệt. Khám định kỳ cũng giúp phát hiện sớm ung thư tiền liệt tuyến, từ đó có chiến lược điều trị hiệu quả hơn.
Nguồn: Khoa Ngoại tổng hợp – Bệnh viện Bình Định
