GÃY PILON LÀ GÌ?
Gãy Pilon (*) là một chấn thương nghiêm trọng liên quan đến xương lớn ở chi dưới (xương chày), mà đường gãy sẽ đi vào diện khớp cổ chân. Tình trạng này thường xảy ra sau khi chịu lực va đập mạnh, như rơi từ độ cao xuống hoặc bị tai nạn giao thông.
TRIỆU CHỨNG CỦA GÃY PILON LÀ GÌ?
Gãy pilon xảy ra do bị lực va đập lớn nên ngoài gây biến dạng vùng khớp cổ chân : cong vẹo, gập góc, ….thì biển hiện tại chổ cũng rất rầm rộ.
– Đau: thường đau rất nhiều hoặc dữ dội vùng cổ chân, có khi làm bệnh nhân mất khả năng cử động cổ – bàn ngón chân.
– Sưng nề xuất hiện sớm, tiến triển nhanh gây biến dạng cổ chân, thời gian muộn hơn có thể xuất hiện các mảng bầm tím dưới da
* Cần lưu ý kiểm tra mạch mu chân
Gãy Pilon kèm theo các mảnh xương vỡ đâm xuyên qua da – gãy hở – không phải là hiếm gặp. Nếu xảy ra, cần điều trị nhanh chóng bằng phẫu thuật để giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng.
CHẨN ĐOÁN BẰNG CÁCH NÀO?
Khảo sát X-quang không chuẩn bị thường được sử dụng để chẩn đoán tổn thương. Phương pháp này giúp xác định các vị trí gãy xương ở chi dưới kéo dài đến cổ chân. Chụp cắt lớp vi tính (CT Scan) cũng thường được chỉ định bổ sung để giúp hiển thị chính xác kiểu gãy xương đồng thời giúp bác sĩ phẫu thuật biết rõ về tính chất của chỗ gãy xương, thường rất khác nhau giữa bệnh nhân này và bệnh nhân khác.
ĐIỀU TRỊ
Có hai phương pháp điều trị chính:Gãy Pilon được hiển thị dưới hình ảnh của X-quang, CT Scan và tái tạo hình ảnh ba chiều
1. Điều trị không phẫu thuật
Trường hợp chỗ gãy không di lệch hoặc do chống chỉ định phẫu thuật (nguy cơ cao) có chỉ định bào tồn. Phương pháp điều trị này đòi hỏi bệnh nhân không đi lại trong một thời gian dài (10 đến 12 tuần) để giúp liền xương. Bệnh nhân thường phải mang nẹp, bó bột và sử dụng nạng trong suốt thời gian này.
2. Điều trị phẫu thuật
Song hầu hết bệnh nhân bị gãy Pilon đều được điều trị bằng phẫu thuật. Phẫu thuật thường được thực hiện khi đã giảm sưng tấy. Điều này có nghĩa là phẫu thuật sẽ được thực hiện trong vài ngày hoặc thậm chí là vài tuần sau chấn thương ban đầu. Trong thời gian này, cần nâng cao bàn chân và đôi khi sẽ dùng khung cố định ngoài để giúp cố định các mô mềm, đây là phần cơ thể thường bị tổn thương đáng kể sau loại chấn thương này.
Về cơ bản, phẫu thuật sẽ bao gồm cố định lại các mảnh xương đã gãy về đúng vị trí. Điều đặc biệt quan trọng là xương tạo nên phần trên cùng của khớp cổ chân (trần chày) phải được đưa về càng gần vị trí (cấu trúc) bình thường càng tốt.
Phẫu thuật này được thực hiện qua một số vết rạch da. Chỗ gãy xương sẽ được cố định chắc chắn bằng nẹp và nít sau khi cố định tạm thời bằng dây dẫn. Trong trường hợp có kèm xương mác, nếu di lệch nhiều hoặc mất vững gọng (khớp)chày mác thì cần cố định lại.
Sau phẫu thuật, bệnh nhân được yêu cầu không đi lại cho đến khi liền xương, thường từ 10 đến 12 tuần hoặc có thể lâu hơn. Trong thời gian này, bệnh nhân sẽ sử dụng nạng, xe đẩy hỗ trợ đầu gối (knee walker), xe lăn để di chuyển.
Tập phục hồi chức năng rất quang trọng, giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi cơ lực, biên độ các khớp. Giảm tối da các biện chưng do bất động như: yếu, liệt, teo cơ, cứng khớp….
